به رغم آنکه در حال حاضر حدود ۴۹ میلیون نفر از جمعیت کشور عضو تعاونیها هستند اما میزان مشارکت افراد در فعالیت تعاونیها بسیار کمتر از مقدار مورد اشاره است. برای مثال یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از اعضای تعاونیها عضو تعاونی شهرستانی سهام عدالت تهران هستند که اغلب قریب به اتفاق آنها نه […]
به رغم آنکه در حال حاضر حدود ۴۹ میلیون نفر از جمعیت کشور عضو تعاونیها هستند اما میزان مشارکت افراد در فعالیت تعاونیها بسیار کمتر از مقدار مورد اشاره است. برای مثال یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از اعضای تعاونیها عضو تعاونی شهرستانی سهام عدالت تهران هستند که اغلب قریب به اتفاق آنها نه مدیرعامل و نه هیات مدیره را نمی شناسند و از فعالیتهای این تعاونی گسترده کمترین اطلاعی را ندارند. در چنین ساختاری حتی اگر هر فرد یک حق رای داشته باشد؛ در عمل تعداد قلیلی از افراد تصمیمات را اتخاذ می کنند. این درحالی است که مشارکت و خودیاری از ارزشهای بینالمللی پذیرفته شده شرکتهای تعاونی است. شرکتی که اساس آن بر مشارکت برای تامین نیازهای مشترک است بدون حضور و مشارکت اعضا، مهمترین مزیت خود در رقابت با دیگر انواع شرکتها نظیر شرکتهای سهامی را از دست میدهد. در حالی که عدم مزیتهای آن نظیر عدم وجود انگیزه کسب سود همچنان پابرجاست.
علیرضا باغانی کارشناس بازار سرمایه گفت: سهام عدالت از سال ۱۳۸۵ تا کنون موجب تشکیل تعاونیهای شهرستانی و استانی شده که سهامدار ۴۰ شرکت مانند چادرملو، دخانیات و … شده اند. این شرکتها در سالهای مالی گذشته به طور سالانه با برگزاری مجامعشان، سودهایی را هر سال اعلام و به صاحبان سهامشان پرداخت کردهاند. امروز پس از ۱۱ سال مشخص نیست سودهای پرداخت شده در این سالها چه مقداری بوده و صرف چه اموری شده است. تعاونی های عدالت استانی و شرکتهای کارگزاری سهام عدالت صورت مالی تعریف شدهای ندارد و عملکردش نامعلوم است.
تعاونی های سهام عدالت فرزندی است که هویتش مشخص نیست. هرچند این تعاونیها در ۱۱ سال گذشته شکل گرفتهاند اما نه مشخص است که سهام تعلق گرفته به هر کدام مربوط به چه شرکتی است و نه مشخص است که سود تعلق گرفته به آنها مروبط به کدام شرکت است.
وقتی دلایل عدم رونق بخش تعاون در ایران و سهم محدود آن در اقتصاد ملی را بررسی می کنیم به موارد نامبرده برمی خوریم. نداشتن وجود انگیزه و بسترهای کافی برای مشارکت فعال اعضا از مهمترین عوامل این توسعه نیافتگی است. در بسیاری از کشورها شروطی را برای عضویت افراد در نظر می گیرند که از جمله آنها شرط مشارکت در فعالیتهای تولیدی یا استفاده از تولیدات شرکت است.