پدیده بازاریابی اینترنتی یا دیجیتال مارکتینگ در تعاونی های کشاورزی و روستایی راه خود را با هدف اصلاح بازار از مسیر ارتقای “فناوری های اینترنت محور” کم کم باز کرده و به دنبال سهم بیشتر از بازار آنلاین محصولات غذایی کشور به واسطه بهره مندی از تکنیک های پیشرفته بازاریابی است، اما امروزه تمام تعاونی های روستایی قابلیت مشارکت در بازار کشاورزی دیجیتال در همه گرایش‌ها از جمله دامداری، مرغداری، طیور، باغداری، پرورش ماهی و صیادی را ندارند.
پدیده بازاریابی اینترنتی یا دیجیتال مارکتینگ در تعاونی های کشاورزی و روستایی راه خود را با هدف اصلاح بازار از مسیر ارتقای “فناوری های اینترنت محور” کم کم باز کرده و به دنبال سهم بیشتر از بازار آنلاین محصولات غذایی کشور به واسطه بهره مندی از تکنیک های پیشرفته بازاریابی است، اما امروزه تمام تعاونی های روستایی قابلیت مشارکت در بازار کشاورزی دیجیتال در همه گرایش‌ها از جمله دامداری، مرغداری، طیور، باغداری، پرورش ماهی و صیادی را ندارند.
شبکه تعاون روستایی کشور سعی دارد با مشارکت نهادهایی مانند دیجی کالا و بامیلو اسنپ و تپسی و …، بخش قابل توجهی از ظرفیت بازاریابی اینترنتی کشور در حوزه محصولات کشاورزی را از آن خود کرده و سود خالص خود را به بالاترین حد ممکن برسانند. حتی می تواند در فراگرد بازاریابی واسطه‌ای، فروش رابطه‌ای، فروش واسطه‌ای (Affiliate Marketing) یا همکاری در فروش محصولات لبنی – زراعی و باغی نقش آفرین باشد.
امروزه در عرصه بی رحم رقابت اگر تعاونی های روستایی محصولی را می فروشند، لازم است در هزینه بازاریابی آن صرفه جویی کنند که این امر مستلزم بازاریابى کارآمد محصولات تعاونى براى یافتن قیمت هاى بهتر و نیز پایین نگاه داشتن هزینه هاى مواد اولیه است. با استفاده از این روش ها تعاونی های روستایی می توانند به فروش و درآمد بالاتر برسند. تنها کافیست بازاریابی مدرن را در سود خود سهیم کنند. دیجی کالا و بامیلو اسنپ و تپسی می توانند در یک بازی برد – برد (خرید و فروش با حجم بیشتر، دسترسی به نرخ هاى بهتر)، محصولات تولیدی تعاونی های کشاورزی و شرکت های سهامی زراعی را را مستقیم یا غیر مستقیم تبلیغ و بازاریابی کرده و در ازای خریدها پورسانت بگیرید.
تعاونی های روستایی کشور می توانند با الهام از مدل های بازاریابی مبتنی بر عملکرد (Performance Marketing) حق السهم بازاریاب دیجیتال به ازای هر فروش را تخمین و پس از آن پرداخت های مستمر صورت پذیرد. در حال حاضر رویکرد تعاونی های روستایی کشور عضومدارانه نیست. رویکرد عضومدارانه تعاونى ها یعنی تمرکز بر تولید منفعت بیشتر براى اعضاء و روستاییان کشور؛ در دهه چهل و پنجاه رویکردها عضومدارانه بود اما به تدریج این رویکرد کم رنگ شده و کاملا رنگ باخته است.
سیاست سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور باید مبتنی بر افزایش منفعت و سود بیشتر برای روستاییان عضو شبکه از طریق راهکارهای کاهش ریسک از راه بازاریابی مدرن باشد. شرکت هاى سهامى بر بازگشت حداکثری سرمایه گذاران (حقوق صاحبان سهام) تمرکز دارند، اما تعاونی های روستایی بر بازتولید سود قابل حصول و منفعت عینی و این نقطه جدایی این دو شخصیت حقوقی است. بازاریابی دیجیتال زنجیره ای از حاشیه سود بازار را برای شبکه تعاونی های روستایی امکانپذیر می سازد.
تعاونى های روستایی حتی می توانند عضویت خود را براى حضور سرمایه گذاران و فعالان بازاری غیرعضو نیز آزاد گذارند. نمونه بارز تعاونی های موفق در محصولات کشاورزی؛ تعاونی های با محوریت تولید و بازاریابی پسته است که توان صادراتی و رقابت در عرصه های بین‌المللی را به عالی ترین صورتبندی خویش رسانده است. حالا چرا این الگو در زعفران، زیره و انار تکرار نشود؟ باید مطابق با آموزه های بازاریابی دیجیتال به سمت تاسیس تعاونی های تخصصی – محصولی رفته و بازارهای تخصصی را هدف گذاری کنیم.
به نظر من فصل تعاونی های چند منظوره گذشته و تجارب بین المللی هم موید حرکت به سمت تعاونی های تخصصی در حوزه سبزیجات، غلات، گوشت و لبنیات است. باید شرکت تعاونی های تخصصی ژنتیک که در زمینه کروموزوم و تخمک برای زاد و ولد و اصلاح نژاد فعالیت می کنند، تاسیس کنیم یا شرکت تعاونی بیمه کشاورزان که در این دو بازار اخیر جای شرکت های تعاونی روستایی واقعا خالی است.
به اعتقاد من باید دوباره مطالعه و بررسی کنیم که کدامیک از فعالیت‌های اقتصادی بخش کشاورزی و حتی بسیاری از فعالیت های تولیدی – خدماتی روستایی را می توان از طریق تعاونی بهتر سازماندهی و اداره کرد. در این صورت تعاونی ها در رقابت با انواع دیگر سازمان‌ها پیشی خواهند گرفت و از این طریق بر ساز و کارهای بازار مسلط خواهند شد.
واقعیت آن است که در اقتصاد سیاسی ایران امروز حمایت و امتیازات مالی از تعاونی های روستایی و کشاورزی در حال کاهش است و این نهادها موظف هستند تا در رقابت با کسب و کارهای رو به رشد به فعالیت های خود ادامه دهند. بدون امتیازات و حمایت های سابق حتی در خلاء قوانین حمایتی در بازار به شدت رقابتی امروز؛ عرصه بر تعاونی ها تنگ تر شده و آنها به ناچار باید با کاهش هزینه های مبادله از طریق پلتفرم های نوآورانه و مشارکت جدی و دقیق در بازار دیجیتال به احیای خود و هضم در زنجیره ارزش همت گمارند.
این امر به ایجاد شفافیت بیشتر در بده بستان های تجاری و حسابرسی در بازه های زمانی مشخص و منظم در سازمان تعاونی کمک شایانی می کند. شاید هم به این نتیجه برسیم که پس از ۵ دهه فعالیت؛ ادغام، انحلال یا تعطیل کردن بسیاری از تعاونی های کشاورزی و روستایی و پاکسازی نظام تعاون روستایی کشور از این بنگاه‌های ناکام که توان اتصال به شریان های پولی – مالی و بازار دیجیتال قرن بیست و یکمی را ندارند، راه ناگزیر ما برای برون رفت از بن بست هاست!
