تعاون آنلاین – اگر ده دقیقه در هر کدام از شهر ترکیه قدم بزنید با زباله گردها مواجه می شوید که برای پیدا کردن زباله قابل بازیافت در سطل های آشغال جستجو می کنند. آنها غالبا زنان و مردان مهاجر هستند که زباله های خشک مانند شیشه، چوب و پلاستیک جمع آوری می کنند تا بفروشند و از این طریق یک زندگی پیش پا افتاده فراهم کنند.
زباله گردها به نظافت شهر کمک می کنند و به تجربه می دانند چه جیزهایی با ارزش هستند و چه چیزهایی نیستند. در شهری که زباله ها از مبدا تفکیک نمی شوند زباله گردها این کار را به عهده دارند. تخمین زده می شود که ۵۰۰ هزار زباله گرد در ترکیه وجود دارند که اکثرا مهاجران سوری هستند.
آنها عضوی از اقتصاد غیر رسمی هستند که از امنیت اجتماعی و دیگر مزایای جامعه بهره ای نمی برند. آنها بر اساس میزان زباله ای که می توانند در روز جمع آوری کنند پول دریافت می کنند. زباله گردها با ۱۵ ساعت کار در روز می توانند بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم زباله جمع کنند. اما ساعت کاری زیاد، جستجو در بین زباله ها و حمل بار سنگین باعث می شود که به بیماری های گوناگون مبتلا شوند یا آسیب های جدی ببینند.
صنعت بازیافت در ترکیه به سرعت در حال پیشرفت است و تعداد کارخانه های بازیافت زباله روز به روز بیشتر می شود. مردم ترکیه نیز نسبت به حفاظت از محیط زیست حساس شده اند و شرکت های بزرگ متوجه شده اند که وارد شدن به این صنعت می تواند پر سود باشد. در سیستم بازیافت فعلی کشور ترکیه جمع کننده های زباله نقش کلیدی دارند اما با به روز شدن این سیستم و مدرن سازی آن، نحوه تامین معاش زباله گردها با چالش رو به رو می شود.
سنگ اندازی قانونی
به گزارش تعاون آنلاین و به نقل از سایت خبری thenews ، ترکیه قوانین خود را با اتحادیه اروپا بازنگری کرده است. بر طبق قانون جدید شرکت هایی که از زباله گردها یا انبارهای غیر معتبر زباله خریداری کنند تا ۳۲ هزار پوند (۱۵۰ میلیون تومان) جریمه می شوند. این قانون باعث شده که شرکت ها کمتر از زباله گردها خرید کنند. با این حال مردم ترکیه خواستار حمایت از زباله گردها و اصلاح قانون هستند. دولت ترکیه نیز در پاسخ به این خواست عمومی اعلام کرد که این قانون برای مقابله با زباله گردها نیست و تنها برای فشار بر شرکت های متخلف تصویب شده است.
همزمان با افزایش تعداد شرکت های بازیافت زباله بعضی بر این عقیده اند که زباله گردی باید متوقف شود. اما صنعت بازیافت در ترکیه هنوز در ابتدای راه قرار دارد و تا سالها به زباله گردها به عنوان یکی از ارکان این صنعت احتیاج خواهد داشت. قانون گذاران ترکیه بدون توجه به این مسئله قانون وضع کرده اند اما شهرداری ها در برخی شهرهای ترکیه از زباله گردها حمایت می کنند.
زباله گردها قطعا از امنیت اجتماعی، بیمه درمانی، زندگی بهتر و دیگر مزایای شغل رسمی استقبال می کنند با این حال نگران از دست دادن ساعت کاری منعطف و ارتباط خود با شهر هستند. نگرانی دیگر این است که چه تعداد از زباله گردها می توانند در کوتاه مدت جذب بازار کار رسمی شوند.
چه می شود کرد؟
برای مدیریت این مسئله در ترکیه می توان به نمونه های موفق در جهان نگاهی انداخت که از قضا تعاونی ها در آن نقش داشته اند. البته این مشکل در ایران نیز وجود دارد و می توان با الگو برداری از همین نمونه ها و توجه به اقدامات کشور ترکیه راه حل های مناسب برای سامان دهی زباله گردها اتخاذ کرد.
شهر “بلو هوریزنته” در برزیل پیشگام در زمینه ایجاد توازن و مدیریت جمع آوری پسماند خشک است. در برزیل برای سالها قانون و برنامه جمع آوری پسماند خشک وجود داشته است. به عبارت دیگر جمع آوری زباله برای ۱۵ سال یک حرفه مناسب تلقی می شد و به زباله گردها به چشم آسیب دیدگان اجتماعی نگاه نمی شود.
مدل بنگاه تعاونی نقشی اساسی در این موفقیت داشته است. در شهر”بلو هوریزنته” هشت تعاونی و بیش از ۴۰۰ شرکت کوچک وابسته وجود دارد که رابطه بین شهرداری و جمع کنندگان را تنظیم می کنند و باعث سود دو طرف می شوند.
در قسمت دیگری از دنیا یعنی شهر “پون” در هند نشان می دهد که چطور تعاونی زندگی زباله گردها را دگرگون کرده است. تعاونی سواچ که اعضا اصلی آن زنان هستند، جمع آوری پسماند از در منازل و کارخانه ها را انجام می دهد. تعاون سواچ در روز ۶۰۰ تن زباله جمع آوری می کند که دست کم ۹۰ تن از آن بازیافت می شود. با این روش هم زباله ها بازیافت می شود و هم عدالت اجتماعی و کرامت فردی آنان نیز حفظ می شود.
ساماندهی اقشار خاصی از جامعه مانند زباله گردها یا کودکان کار نیازمند برنامه ریزی و مطالعه دقیق است و نباید از نقش تعاونی ها در اجرای پروژه های اجتماعی از این دست غافل شد.
