استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو با «تعاون آنلاین» مطرح کرد بهره وری تعاونی ها بالاتر است چون ضریب نفوذشان بالاتر است دکتر حمید آماده می گوید تعاونی های کوچک ۷ نفره دیگر پاسخگوی نیازهای جامعه نیستند تعاون آنلاین-بهره وری یکی از اصول مورد اشاره در سیاست های ابلاغی مقام معظم […]
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو با «تعاون آنلاین» مطرح کرد
بهره وری تعاونی ها بالاتر است چون ضریب نفوذشان بالاتر است
دکتر حمید آماده می گوید تعاونی های کوچک ۷ نفره دیگر پاسخگوی نیازهای جامعه نیستند
تعاون آنلاین-بهره وری یکی از اصول مورد اشاره در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در اقتصاد مقاومتی است در بند سوم این ابلاغیه، بر لزوم افزایش بهره وری دراقتصاد ایران تأکید شده است. حال پرسش این است که بهره وری در قالب اقتصاد مقاومتی، چه جایگاهی در بخش تعاون دارد؟
تعاون آنلاین این پرسش را از دکتر حمید آماده، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و صاحب نظر در حوزه تعاون پرسید. آماده در مورد وضعیت بهره وری در شرایط امروز بنگاه ها گفت: متاسفانه تا به امروز در زمینه بهره وری در تعاونی ها مطالعه جامعی انجام نشده و تفاوت بهره وری در تعاونی ها و دیگر بنگاه های سرمایه مشخص نیست. ضمن اینکه شاخص سازی خاصی نیز صورت نگرفته است به همین دلیل دید مشخص و واضحی از وضعیت بهره وری در اقتصاد کشور نداریم. اما با توجه به مشاهدات می توانیم بگوییم که بهره وری به طور کلی در اقتصاد ما پایین است و در تعاون نیز به عنوان بخشی از اقتصاد به همین ترتیب است.
وی با اشاره به رقابتی نبودن اقتصاد کشور به عنوان مهمترین عامل پایین بودن بهره وری افزود: مشکل اساسی ما کمبود استفاده از دانش فنی به روز و ضعف مدیریتی در اغلب بنگاه های کشور است. نکته مهم دیگر دخالت دولت در امور تعاونی هاست. اما مافوق همه این مشکل ها این است که در اقتصاد ما رقابت و آزادی انتخاب وجود ندارد. وقتی شرایط اقتصادی سخت می شود بنگاه ها و تعاونی ها به جای اینکه به سمت مقاوم سازی حرکت کنند از طریق لابی گری و افزایش قیمت محصولات یا کاهش کیفیت نهاده ها سعی در مقابله با شرایط سخت اقتصادی دارند. دانش فنی و دستگاه ها و سیستم های بنگاه ها نیز قدیمی و مستهلک است و سرمایه لازم برای به روز رسانی آنها وجود ندارد. ورود به یک بازار شفاف و رقابتی شدن اقتصاد می تواند تا حد زیادی بهره وری را در اقتصاد و به تبع آن در تعاونی ها بالا ببرد. بازاری که به کارایی ها پاداش بدهد.
وی در مورد دخالت دولت در تعاونی ها افزود: تعاونی ها نسبت به دیگر بنگاه های اقتصادی انیاز به حمایت بیشتری از طرف دولت دارند و دولت هم سعی دارد که از تعاونی ها حمایت کند اما این حمایت مشکل آفرین می شود. همانطور که می دانید تعاونی باید به وسیله خود مردم ایجاد شود. تفاوت تعاونی ها و بنگاه های خصوصی در این است که در بنگاه یک کارآفرین با تکیه بر دانش و تخصص یا پشتوانه مالی شغل ایجاد می کند اما در تعاونی باید قدرت کارآفرینی افراد زیادی همسو شود تا کارایی داشته باشد. در اینجا نهادی قدرتمند باید این قدرت های کوچک و پر تعداد را همسو کند که معمولا دولت این نقش را ایفا می کند. تا اینجا کار دولت خوب و اصولی است اما بعد از اینکه تعاونی با کمک دولت شکل گرفت دولت به خود اجازه می دهد که در کار تعاونی ها به عنوان مثال در انتخاب هیئت رییسه دخالت کند که این اشتباه است.
آماده در جواب این پرسش که آیا اصولا تعاونی ها بهره وری پایین تری نسبت به دیگر اشکال بنگاه ها دارند گفت: تعداد کمی از کارشناسان بر این عقیده هستند که تعاونی نمی تواند به اندازه دیگر بنگاه ها بهره وری داشته باشد اما این گونه نیست. مطالعات اخیر در اسپانیا و امریکا نشان می دهد که بهره وری می تواند در تعاونی ها بالاتر باشد. تاثیر عملکرد تعاونی ها در جامعه گسترده تر است. البته بهبود بهره وری منوط به این است که ساختار تعاونی ها خوب تنظیم شده باشد. تعاونی های کوچکی که ۷ نفر دور هم جمع شده باشند و یک بنگاه ایجاد کرده باشند پاسخگوی نیاز های جامعه نیست. تعاونی ها باید در بخش های مختلف از جمله بازاریابی و پخش تولیدات نیز فعال شوند. ضمن اینکه اعضای تعاونی باید صاحبان حرفه ها و مشاغل و مهارت ها باشند تا به این طریق پیشرفت و سودآوری تعاونی ها باعث پیشرفت آنها نیز بشود. با افزایش بهره وری یک تعاونی چند بنگاه اقتصادی دیگر نیز از این امر منتفع می شوند و به همین دلیل است که گفتم تاثیر گذاری تعاونی ها گسترده تر از بنگاه های دیگر است.
حمید آماده با اشاره به اینکه نباید به تعاونی ها به چشم یک انجمن نگاه کرد گفت: هیچ اشکالی ندارد که یک تعاونی به عنوان یک بنگاه اقتصادی به دنبال سود اقتصادی خود و اعضا باشد. اعضای تعاونی خود باید مصرف کننده خدمات تعاونی خودشان باشند. اعضا باید خودشان صاحبان تولید یا مهارت یا خدمات باشند. ضمن اینکه تعاونی ها باید از حالت تولیدی صرف خارج شده و به سمت تعاونی های خدمات رسان حرکت کنند.
وی افزود: هیچ لزومی ندارد که مدیر تعاونی یکی از اعضای هیئت رییسه باشد بلکه می توان با به کار گیری یک مدیر توانمند و متخصص از خارج از مجموعه تعاونی بهره وری را افزایش داد. تعاونی ها باید وارد بازار رقابت شوند و در جذب سرمایه و قیمت گذاری و برند سازی و بسته بندی و تبلیغات فعال عمل کنند تا بدین وسیله بتوانند بهره وری خود را افزایش دهند. امروز اکثر تعاونی ها در رقبت با بخش خصوصی و دولتی بازنده هستند.
آماده با مکمل دانستن تعاونی و بخش خصوصی عنوان کرد: این تفکر که هرجا بنگاه خصوصی وارد شد لزوما باید بخش تعاونی به عنوان رقیب وارد شود را باید فراموش کنیم. تعاونی ها در خیلی از موارد می توانند مکمل بنگاه های خصوصی باشند. یک بنگاه کوچک خصوصی مانند کشاورز خرده پا در توزیع محصول با مشکل مواجه است اما می توان با ایجاد تعاونی توزیع به این بخش خصوصی کمک کرد. یعنی بنگاه های کوچک را از طریق تعاونی ها تجهیز کنیم. با این تفکر هم بهره وری بالا می رود و هم بخش تعاون را در مقابل بخش خصوصی قرار نمی دهد.
