تعاون آنلاین-مسکن تا همین چند سال پیش یکی از موتورهای محرکه اقتصاد ایران و تقریباً نخستین بازاری بود که ایرانی ها علاقه مند به ورود به آن بودند. در میان شهروندان طبقه متوسط، از هر کس که می پرسیدی، یا در جایی ملکی خریده بود، یا قصد داشت که بخرد. با اجرایی شدن طرح مسکن […]
تعاون آنلاین-مسکن تا همین چند سال پیش یکی از موتورهای محرکه اقتصاد ایران و تقریباً نخستین بازاری بود که ایرانی ها علاقه مند به ورود به آن بودند. در میان شهروندان طبقه متوسط، از هر کس که می پرسیدی، یا در جایی ملکی خریده بود، یا قصد داشت که بخرد. با اجرایی شدن طرح مسکن مهر در دولت محمود احمدی نژاد، تورم بخش مسکن فراتر از تورم در همه بخش های دیگر قد کشید و بازار مسکن، به اصطلاح اهل فن «آتش گرفت.» اما دیگر قرار نیست مسکن چنین تورم لجام گسیخته ای را تجربه کند، یا اگر بخواهیم منصف تر باشیم، بازار مسکن دست کم تا چند سال آرام خواهد بود.
مسکن مهر بی مشتری ماند
طرح جنجالی مسکن مهر که محمود احمدی نژاد، رییس جمهور پیشین ایران، به آن به عنوان یک برگ برنده نگاه می کرد، در دولت خود او به پایان نرسید و میراث شومی شد برای دولت حسن روحانی، جایی که وزیر مسکن و شهرسازی دولت یازدهم، آن را طرحی «مزخرف» نامید که گریبان اقتصاد ایران را گرفته است.
بانک مرکزی در دولت احمدی نژاد، با چاپ پول بدون پشتوانه، منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح مسکن مهر را تهیه کرد و با بالا بردن پایه پولی کشور، عملاً تقصیر بخش بزرگی از تورم ۴۵ درصدی در پایان آن دولت را متوجه خود کرد. بسیاری از واحدهای مسکن مهر هنوز هم تکمیل نشده اند و آنهایی که تکمیل شده اند هم به اذعان خریدارانشان، با معیارهای زندگی ناسازگار اند.
با این همه، «روی دست باد کردن» واحدهای مسکن مهر، در کنار بازار کساد و همراه با رکود مسکن در کل کشور، نشانی است از اینکه واحدهای مسکونی ارزان قیمتی که برای دهک های فقیرتر اقتصادی ساخته شده بودند هم مشتری ندارند.
اینجا کسی ازدواج نمی کند
یکی از عواملی که تعداد خانوارهای کشور و به تبع آن تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز را مشخص می کند، تعداد موارد ثبت شده ازدواج در هر سال است. موضوع را به سادگی می توان توضیح داد: هر زوجی که ازدواج می کنند به یک خانه جدید احتیاج دارند و به همین دلیل است که همه ساله و به شکل ثابت، کشور به ساخت تعدادی واحد مسکونی جدید نیازمند است. نیاز به ساخت واحدهای جدید مسکن البته از تخریب واحدهای قدیمی هم ناشی می شود اما هدف هر چه باشد، ساخت واحدهای جدید برای ساکنان جدید، اصلی ترین دلیل ساخت و ساز در کشور است.
این ها همه در حالی است که روند ثبت ازدواج در کشور بنا بر آمارهای موجود، روندی نزولی به خود گرفته و با توجه به آنکه موج جمعیت انبوه جوانان دهه شصتی اکنون تقریباً از دروازه سن ازدواج عبور کرده است، می توان پیش بینی کرد روند ثبت ازدواج همچنان نزولی بماند. بر این اساس، احتمالاً سمت تقاضا در بازار مسکن، کم رونق تر از گذشته خواهد بود. داده های آماری دیگری هم نشان می دهند که در حال حاضر، تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده در کشور از تعداد خانوارها پیشی گرفته است و به عبارت دیگر، بسیاری از واحدهای خالی بدون مشتری خواهند ماند.
جیب بابا خالی است، وام نمی خواهد
اعطای وام های ۸۰ میلیونی مسکن هم نتوانست آنچنان که انتظار می رفت بازار مسکن را به تکاپو بیندازد و رکود این بازار را به رونق بدل کند. کارشناسان معتقدند بخش از عدم اقبال به این وام ها به این دلیل است که با ۸۰ میلیون تومان و اصولاً ارقامی در این سطح، نمی توان به جنگ قیمت های کنونی مسکن رفت و تنها خروجی این تسهیلات، بار بازپرداخت سنگین آنها بر دوش شهروندان خواهد بود. این مسأله نشان از اتفاق دیگری در دخل و خرج خانوارهای ایرانی هم دارد و آن اینکه توان خرید آنها کاهش پیدا کرده است. به عبارت تخصصی اقتصادی، طرف تقاضا سرمایه ای ندارد و به همین دلیل تقاضای کل کاهش پیدا کرده و رکود، دامن گیر بازارها شده است. در چنین بازاری خریداران دست نگاه داشته اند تا قیمت ها به حدی تنزل پیدا کند که آنها توانایی خرید داشته باشند و فروشندگان هم نمی خواهند قیمت ها بیش از این بشکنند. از طرف دیگر، فروشندگانی که سرمایه آنها در قالب واحدهای مسکونی به فروش نرسیده منجمد شده است، نمی توانند برای ساخت واحدهای جدید سرمایه گذاری کنند و این بر وخاومت وضعیت رکودی می افزاید.
بازار مسکن در ایران یکی از بازارهایی است که نام آن با بخش غیر مولد اقتصاد گره خورده است، به این معنی که فارغ از بازار اشتغال و خرید و فروش مصالح که در کنار بازار مسکن شکل می گیرند، خود این بازار به شیوه ای رانتی ارزش افزوده ایجاد می کند یا به عبارت ساده تر، قیمت ها بالاتر می روند، آن هم صرفاً به دلیل سوداگری ها و نه به دلیل ارزش افزوده ایجاد شده. در این شرایط، شاید بد نباشد به برخی عادت های اقتصادی خود پشت کنیم و راه های تازه تری را امتحان کنیم. شاید بهتر باشد سرمایه ها از بازار مسکن خارج شوند و بازارهای تازه تری را امتحان کنند، بازارهایی که شغل و ارزش افزوده بیافرینند و با نوسانات خود، کشور را درگیر رکود یا تورم نکنند. از این پس در تعاون آنلاین، به برخی از این بازارهای جایگزین اشاره خواهیم کرد.
