سمن ها فقط بازوی اجرایی نیستند

‘فاطمه قاسم زاده’ شامگاه چهارشنبه در نشستی که در محل یکی از سمن های تهران برگزار شد، افزود: کودک کار، در فعالیتی مشارکت دارد که به فیزیک و روح او صدمه می زند.
وی توضیح داد: کودکان کار که بخشی از آنها در خیابان کار می کنند، ساعات طولانی را خارج از خانه و سرپناه به سر می برند که از لحاظ غذایی، بهداشت فردی و ساعات استراحتی که یک کودک باید از آن برخوردار باشند، محروم هستند.
قاسم زاده گفت: کار به تنهایی آسیب نیست اما کاری که تاثیر منفی بر سلامت کودک داشته باشد، آسیب محسوب می شود.
وی یادآور شد: کار کودک می تواند زمینه بروز آسیب باشد؛ برخی از انواع کار که شرایط سختی را به کودکان تحمیل می کند، زندگی آنان را تباه می کند.
وی بدترین کار کودک را در ایران زباله گردی عنوان کرد و گفت: با وجود اینکه ایران کنوانسیون منع بدترین کار کودک را امضا کرده است اما برای ممانعت کودکان از این نوع کار اقدامی انجام نمی شود.
این پژوهشگر اجتماعی با بیان آنکه اجرای مقاوله نامه ۱۸۲ که در خصوص منع کار کودک است بر عهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، گفت: متاسفانه اقدامی برای کنترل این نوع کار کودک انجام نشده و در بسیاری از موارد اعلام می شود که نیروی بازرسی کار کم داریم.
وی ادامه داد: این در حالی است که نیروی انسانی که در سمن ها فعالیت دارند حاضرند بدون دریافت دستمزدی با نهادهای دولتی در زمینه منع کار کودک همکاری کنند.
وی گفت: پیمان نامه حقوق کودک را در ایران داریم اما این موضوع هم اجرایی نمی شود.
وی معتقد است: کار کودک به ساختارهای اجتماعی یک جامعه مربوط می شود و مهمترین رکن برای از بین بردن کار کودک، آموزش خانواده ها است.
وی گفت: با توجه به اینکه فقر منشاء همه نابسامانی ها است باید تلاش شود که خانواده هایی که کودکانشان را وادار به کار می کنند، توانمند شوند تا دست از سر این نان آوران کوچک بردارند.
به گفته وی، سمن ها در کل کشور ۱۰هزار و ۲۰۰ کودک را پوشش می دهند در حالی که تعداد کودکان کار بسیار بیشتر است.
قاسم زاده بیان داشت: ۱۵.۳ میلیون نفر کودک زیر ۱۸سال در کشور داریم که ۱۲.۳ میلیون نفر از آنان دانش آموز هستند. مابقی این کودکان کجا هستند؟
رئیس هیات مدیره شبکه یاری کودکان کار گفت: ممکن است گفته شود همه این سه میلیون کودک، کار نمی کنند، درست است اما تردیدی نیست که نزدیک به همین رقم کودک کار در کشور وجود دارد.
وی با اشاره به کارگاه های قالی بافی گفت: در این کارگاه ها کودکان هشت تا ۹ساله روزانه ۱۲ ساعت کار می کنند.
وی بیان داشت: انگشت کودکان ظریف است و از آنان در بافت فرش استفاده می شود؛ محل هایی که این کودکان در آن می نشینند با نور اندک و ساعات طولانی نشستن بر دار قالی فرم مهره های کمر این کودکان تغییر می کند.
وی یادآور شد: چند سال پیش کودکی هشت ساله به عنوان بهترین بافنده فرش انتخاب شد. از کودک پرسیدند چه آرزویی داری؟ و کودک پاسخ داد: آرزو می کنم که در آینده خانه ای بدون فرش و یا فرشی بدون نقش در خانه ام باشد.
قاسم زاده ادامه داد: پاسخ کودک حکایت از رنج عظیم است که دوران کودکی یک کودک را زیر سوال می برد.
وی گفت: به غیر از کنوانسیون منع کار بدترین اشکال کار کودک که بیشتر کشورها به آن پیوسته اند ایران هنوز همه موارد پروتکل منع بدترین اشکال کار کودک را امضا نکرده است.
قاسم زاده معتقد است: بیشتر کودکان کار، بدسرپرست هستند و خانواده ها کودکان را وادار به کار در کارگاه ها و خیابان ها می کنند.
به گفته قاسم زاده، متاسفانه راه حل نهادهای دولتی برای اینکه برنامه ای داشته باشند تا حداقل کودکان تا دیروقت در کوچه ها نمانند منطقی نیست زیرا جمع آوری این کودکان از سطح خیابان، راه حل خوبی نمی باشد.
وی گفت: سمن ها می توانند راه حل هایی ارائه دهند که چگونه بتوان از ماندن کودکان در ساعات پایانی شب در بستر خیابان ها جلوگیری کرد.
این فعال سازمان های مردم نهاد اظهارداشت: حتی مشاهده شده برخی از خانواده ها برای اینکه بتوانند از ماشین ها به ویژه ماشین های گران قیمت اخاذی کنند پای کودکان را می شکنند و یا زخمی می کنند و کودک را در مسیر ماشین قرار می دهند تا بتوانند پولی از راننده بگیرند.
این پژوهشگر حوزه کار کودک تاکیدکرد: چنین خانواده ای به طور یقین نیاز به آموزش دارد که با کودک خود اینگونه رفتار نکند.

**موضوع کار کودک را به مساله ای ملی تبدیل کنیم
فرشید یزدانی دیگر پژوهشگر اجتماعی که در این نشست حضور داشت، گفت: باید جامعه را به موضوع کار کودک حساس کرد به طوری که بتوان این موضوع را به مساله ای ملی تبدیل کرد.
وی که سخنرانی خود را تحت عنوان ‘سوختن کودکی’ بیان می داشت، افزود: مسائل کودکان تنها کار نیست. موضوع هایی نظیر ازدواج،طلاق، کودک بدون شناسنامه و یا فروش کودکان همه به نوعی مساله است که باید افکار عمومی نسبت به این مسائل حساس شود.
وی یادآور شد: کودکان در مدرسه چقدر مهرورزی، ارتباط اجتماعی و منع خشونت را فرا می گیرند؟ آیا بهتر نیست به کودکان به جای آموزش دفاع نظامی ارتباط کلامی،اجتماعی و مهربانی را بیاموزیم؟
به گفته این پژوهشگر اجتماعی، دوران کودکی انسان ها در امر توسعه ملی نقش مهمی دارد. اگر قرار است توسعه بیابیم باید از کودکان شروع کنیم.
یزدانی تاکیدکرد: در صورتی که کودک را توانمند کنیم فقر را کاهش داده ایم.
وی با انتقاد از خشونت های کلامی که متاسفانه در نظام آموزشی، صدا و سیما و فضاهای مجازی مشاهده می شود گفت: ما هنوز ابهام در مورد مساله کودکی داریم. به طور مثال به پسربچه هایمان می گوییم مرد گریه نمی کند و دختر بچه را به کارهایی ترغیب می کنیم که زنی بزرگسال انجام می دهد که فراتر از نقش کودکانه است.
وی با اشاره به نرخ مشارکت کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله که در سال ۹۰ برابر با ۱.۵درصد بود گفت: این نرخ در تابستان ۹۵ به ۲.۱درصد(۴۰درصد افزایش)رسید. این نسبت در میان دختران ۵۷درصد افزایش یافت.
وی با اشاره به اینکه ۲۷درصد از کودکان خارج از چرخه تحصیلی هستند گفت: این آمار بسیار تکان دهنده است و باید در این خصوص فکری جدی شود. وقتی کودکی از چرخه تحصیلی جدا شود در معرض آسیب های بیشمار است.
یزدانی گفت: مسائل کودکان جدی است و باید همه آحاد جامعه به آن توجه کنند.
وی با بیان آنکه کارگاه های زیر ۱۰ نفر از شمول قانون کار خارج هستند، گفت: در بسیاری از این کارگاه ها کودکان کار می کنند در حالی که هیچ نظارتی بر آنها نمی شود.

**موضوع کار کودک را به یک طرح ملی تبدیل کنیم
این پژوهشگر اجتماعی اعتقاد دارد که باید مطالبه گری اجتماعی افزایش یابد. تلاشگری ابزار جامعه مدنی است و باید تلاش شود که موضوع کار کودک را به یک طرح ملی تبدیل کرد.
به گزارش ایرنا، این نشست با تاکید به موضوع بررسی مرگ فجیع دو کودک به نام های احد و صمد که دو برادر زباله گرد افغانستانی بودند برگزار شد.
کار کودک به ویژه بدترین اشکال کار کودک پدیده ای زشت و نادرست است که آینده جامعه را تهدید می کند. جامعه سالم نیازمند انسان های سالم است و بنیان سلامت از کودکی شکل می گیرد.
به گفته پژوهشگران اجتماعی، اگر امروز برای کودکی که در خیابان شیشه ماشین می شوید کاری انجام نشود بی تردید در آینده با خنجری در دست به سراغ ماشین ها خواهد رفت.